Τα καλά βιβλία, όσα χρόνια κι αν περάσουν, δεν παλιώνουν ποτέ. Ο χρόνος τα προστατεύει από τα «κακά πνεύματα» της πρώτης και τελευταίας ανάγνωσης. Ενα τέτοιο βιβλίο είναι το μυθιστόρημα «Αλεξάνδρεια, η πόλη του σαφράν» (μετάφραση από τα αραβικά: Σαμουήλ Μπισσάρας, εκδόσεις Μεταίχμιο) του 87χρονου Αιγύπτιου συγγραφέα Εντουαρντ Αλχαράτ.
Με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, χωρίς, όμως, να έχει το χαρακτήρα καθαρής αυτοβιογραφίας, είναι μία προσπάθεια να μεταδώσει στον αναγνώστη την απόλαυση για το πώς διαμορφώνεται ένα παιδί σε έφηβο και σε άντρα. Και όχι σε οποιαδήποτε χώρα, αλλά σε μία ιδιαίτερη χώρα, την Αίγυπτο, τη μεγαλύτερη πληθυσμιακά στον αραβικό κόσμο. Ο Εντουαρντ Αλχαράτ «κρύβεται» πίσω από το προσωπείο τού Μιχαήλ, μέλους μιας οικογένειας κοπτών. Αν σκεφτείτε ότι ο συγγραφέας έχει γεννηθεί το 1926, περιγράφει την παιδική και εφηβική του ηλικία της δεκαετίας του '30.
Το εξώφυλλο του βιβλίου «Αλεξάνδρεια, η πόλη του σαφράν» με την υπογραφή του βραβευμένου Αιγύπτιου συγγραφέα Εντουαρντ Αλχαράτ
Το εξώφυλλο του βιβλίου «Αλεξάνδρεια, η πόλη του σαφράν» με την υπογραφή του βραβευμένου Αιγύπτιου συγγραφέα Εντουαρντ Αλχαράτ
Η ιδιαιτερότητα αυτού του μυθιστορήματος, το οποίο εκδόθηκε το 1986 -και στα ελληνικά το 2002-, έγκειται στο γεγονός ότι ο αφηγητής μιλάει από τη θρησκευτική σκοπιά ενός νέου ανθρώπου, που ενώ έχει μεγαλώσει με την κοπτική θρησκεία, εν τούτοις τιμά σε ισότιμη σχέση τους μουσουλμάνους ομοεθνείς του.
Και για να καταλάβετε εν τω λόγω τι εννοούμε, ιδού το πρώτο απόσπασμα από το βιβλίο:
«Με πλησίασαν ο Γκάμπρα, ο Καμάλ και ο Ράμζι ενώ βρισκόμουν στο προαύλιο. Ο Γκάμπρα μου ζήτησε με φωνή γεμάτη παράκληση, απολογία και συμφιλίωση να τους εξηγήσω ένα εδάφιο από το Κοράνι που έπρεπε να αποστηθίσει. Συμφιλιωθήκαμε. Ωστόσο ένιωθα πάντα αγωνία και κρυφή αντιπάθεια για αυτούς. Ενιωθα ότι κάτι σωματικό γινόταν μεταξύ τους κρυφά, που για μένα ήταν ανεξήγητο, ελκυστικό και ταυτόχρονα αποκρουστικό».
Ο Εντουαρντ Αλχαράτ, τιμημένος με το Βραβείο Καβάφη (1996) και το μετάλλιο του νομπελίστα Ναγκίμπ Μαχφούζ (1999), ανήκει στη γενιά που ανέπτυξε αντι-ιμπεριαλιστική δράση εναντίον των Βρετανών αποικιοκρατών, γι' αυτό και φυλακίστηκε από το 1948 ώς το 1950.
Συνεχίζει να αφηγείται ο Αλχαράτ, πώς έζησε ως μαθητής τη συνύπαρξη με τους μουσουλμάνους συμμαθητές του:
«Την ώρα των θρησκευτικών οι μουσουλμάνοι συμμαθητές μου πήγαιναν στην αίθουσα των δασκάλων, όπου μαζεύονταν μαθητές από άλλες τάξεις. Τους έκανε ο Χαλίφα εφέντι το μάθημα θρησκευτικών. Τους άκουγα από το παράθυρο να διαβάζουν το Κοράνι όλοι μαζί δυνατά, μελωδικά, με ρυθμό που μου ενέπνεε δέος. Τους ζήλευα, ήθελα να ήμουν μαζί τους. Σ' εμάς έμπαινε ο Γκέργκες εφέντι, ο δάσκαλος των αγγλικών. Ηταν από το Σαΐντ, κοντός, αδύνατος, με μελαψό αυστηρό πρόσωπο. Μας μάθαινε τον Κανόνα της Πίστεως, τις Δέκα Εντολές, τους Ψαλμούς του Δαβίδ, την Επί του Ορους Ομιλία κι ένα μικρό βιβλίο κατήχησης».
Σε άλλο σημείο, βρισκόμαστε κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού:
«Γυρνούσα μαζί του και με άλλα παιδιά, κόπτες και μουσουλμάνους, στα σπίτια τις νύχτες του Ραμαζανιού. Κουνώντας τα χρωματιστά φανάρια μπροστά στις πόρτες των σπιτιών, τραγουδούσαμε το τραγούδι του Ραμαζανιού κι ο κόσμος μάς πρόσφερε ξηρούς καρπούς. Μοιραζόμασταν στα δύο ό,τι είχαμε εισπράξει. Παίζαμε με καλτσόμπαλα, ζευγαράκια, και ό,τι τύχει και κυνηγητό, κάτω από τις κολόνες του φωτός, με τις τετράγωνες λάμπες τους να σφυρίζουν από τη σταθερή ροή του λευκού αερίου. Υστερα καθόμασταν κάτω από μια κολόνα για ν' ακούσουμε με προσοχή και χτυποκάρδι τις ιστορίες για το φάντασμα που εμφανίστηκε στο μεγαλύτερο από τα παιδιά και του έκοψε το δρόμο. Τον είχε σώσει ένας Ρωμαίος καβαλάρης που κρατούσε ένα μακρύ δόρυ, ο οποίος είχε εκτυφλωτικό φωτοστέφανο γύρω από το κεφάλι του και στην πανοπλία του το σήμα τού Σταυρού, μεγάλο και φωτεινό».
Οταν ο αντι-αποικιοκρατικός αγώνας ενώνει κόπτες και μουσουλμάνους, δεν έχει σημασία αν η νεκρώσιμος ακολουθία τελείται στην εκκλησία ή στο τζαμί:
«Μάθαμε ότι οι στήλες των εφημερίδας είχαν γεμίσει από αγγελίες κηδειών. Οι καμπάνες στην εκκλησία του Αλ Σάτμπι αντηχούσαν ασταμάτητα όλη τη νύχτα. Τα μοιρολόγια, οι θρήνοι και τα δάκρυα είχαν πλημμυρίσει τα σπίτια και τα ερείπια. Η προσευχή για τους νεκρούς και τους αγνοουμένους τελέστηκε ταυτόχρονα στο τζαμί Σίντι αλ Μόρσι Αμπού αλ Αμπάς και τον καθεδρικό ναό του Αγίου Μάρκου. Ο πατέρας μου είπε ότι πηγαίνοντας στη δουλειά του είχε δει μια μεγάλη βαθιά τρύπα όπου φαινόταν νερό στον πάτο της. Ανάμεσα στον κλοιό των στρατιωτών είδε τους γκρεμισμένους τοίχους, τα ερείπια και τις στοιβαγμένες πέτρες.
»Είδε σιδερένια κρεβάτια κατεστραμμένα και καμένα, όπου κρέμονταν οι γκαλαμπέγιες και τα φουστάνια των ανθρώπων που φαίνονταν ότι μόλις τα είχαν βγάλει».
Ο αγροτικής καταγωγής Γκαμάλ Αμπντελ Νάσερ, μετά την ανατροπή του βασιλιά Φαρούκ Α', εγκαθίδρυσε το 1953 μία κατ' όνομα δημοκρατία ισλαμικού τύπου. Το πολιτικό Ισλάμ, χωρίς να είναι μονόδρομος, έχει γερά θεμέλια στην αιγυπτιακή κοινωνία. Ελεύθερες εκλογές πραγματοποιήθηκαν μόνο μία φορά και ανέδειξαν -τη χρονιά που μας πέρασε- τον Μόρσι ως πρώτο εκλεγμένο πρόεδρο της Αιγυπτιακής Δημοκρατίας. Ο εσωτερικός πόλεμος είναι θρησκευτικός μεταξύ φτωχών. Οι εύποροι Αιγύπτιοι διαβιούν -όπως μαθαίνουμε- σε κάποιες βίλες της Γλυφάδας...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Γράψτε ελεύθερα την άποψή σας!